دودوئک (پزشکی)
دسته صفحه: فروش فایلدودوئک (پزشکی)
حرکات منظم و نوسانی و مکرر چشم‌ها در یک یا چند منطقه بینایی که بطور غیر ارادی رخ می‌دهد و بطور فیزیولوژیک و هم بطور پاتولوژیک می‌تواند رخ دهد را دودوئَک[۱] یا نیستاگموس (Nystagmus) گویند. حرکات غیرارادی و ضرب‌آهنگی و سریع چشم‌ها بر اثر دودوئک ممکن است افقی یا عمودی یا چرخشی یا ترکیبی از آنها باشد.
نیستاگموس می‌تواند افقی، عمودی یا چرخشی باشد. گاه بررسی نیستاگموس در مواردی مانند تشخیص علت سرگیجه یا محل ضایعه مغزی مفید است. نیستاگموس ممکن است باعث مشکلات بینایی شود.
محتویات
۱ انواع نیستاگموس
۲ انواع حرکات چشم
۳ ارزش نیستاگموس
۴ آزمون‌ها
۵ منابع
انواع نیستاگموس
نیستاگموس را به دو روش دسته بندی می‌نمایند:
اول: بر اساس جهت دودوئک که می‌تواند عرضی، عمودی، چرخشی یا آونگی باشد. دودوئک‌های آونگی از لحاظ سرعت و ارتفاع یکسان هستند، لذا جزء کند و تند ندارند ولی دودوئک‌های ضربانی، که بطور شایعتر دیده می‌شوند، دارای دو حرکت کند و تند هستند. پس علاوه بر تقسیم بندی فوق، نیستاگموس‌ها را می‌توان به دو نوع کلی آونگی و ضربانی تقسیم نمود.
دوم: بر اساس عاملی که باعث بروز نیستاگموس میشود، که بر این اساس دو دسته دودوئک بوجود می‌آید.
۱- دودوئک فیزیولوژیک: می‌توان این نوع نیستاگموس را با تحریکات خاصی ایجاد نمود که مثال آن در تست اپتوکینتیک است و مثال عملی آن فردی است که در ترن نشسته است، حرکات آرام چشم اشیاء را دنبال کرده و سپس با یک حرکت تند، چشم به وضعیت اولیه برمی گردد. در این تست واکنش فوق را در آزمایشگاه بوجود می‌آوریم. یعنی معادلِ تستِ اپتوکینتیک، فرد نشسته در ترن است.
۲- نیستاگموس پاتولوژیک: به دلیل اختلالات دستگاه تعادلی لابیرنتی (محیطی) یا دستگاه تعادلی مرکزی (دستگاه عصبی مرکزی)، بوجود می‌آیند. مصرف الکل، برخی داروها (مانند باربیتوراتها و آسپرین)، حوادث رگ‌های مغزی و مشکلات مادرزادی (مانند آلبینیسم) از علل این نوع نیستاگموس هستند.
انواع حرکات چشم
علاوه بر نیستاگموس ، حرکات دیگری نیز در چشم وجود دارند که عبارتند از:
۱-حرکات ارادی سریع: حرکاتی باسرعت تند که باعث جابجایی سریع کره جشم می‌شوند. مثال واضح آن موقعی است که در یک اتاق تاریک، بطور نامنظم و مکرر و در جهات مختلف چراغی روشن شود. حرکات سریع چشم در راستای دیدن چراغ (بعبارت دیگر آوردن تصویر نور بر روی جسم زرد شبکیه) حرکات ارادی سریع (saccadic) هستند که با تاخیری کوتاه نسبت به محرک وارده، چشم را بطرف محرک، حرکت می‌دهند.
۲- حرکات تعقیبی: برخلاف مورد فوق، حرکات تعقیبی نرم (smooth pursuit) حرکاتی ظریف هستند که در راستای حفظ تصویر یک شیء متحرک بر روی شبکیه انجام می‌شوند. مثال آن در موقعی است که خودرویی در مسیر دید ما از چپ به راست در حال حرکت است. چشم در تعقیب این شیء (و بالطبع جهت بهتر دیدن آن) بایستی تصویر را بر روی جسم زرد شبکیه نگهدارد ازاین‌رو حرکاتی ظریف در راستای حرکت شیء مورد نظر رخ می‌دهد که به آنها تعقیب گویند. در واقع حرکات تعقیبی در تعقیب اشیا در چشم ایجاد میشود
ارزش نیستاگموس
پزسش این است که این حرکات چشمی چه سودی دارند؟ بطور ساده می‌توان گفت که با کمک سازوکارهای پیچیده‌ای که در رابطه تنگاتنگ دستگاه تعادلی و مغز و بینایی وجود دارد، انسان قادر است تصویر شیء را که می‌خواهد ببیند، بر روی جسم زرد شبکیه نگهدارد تا حداکثر بینایی حاصل شود و حرکات شیء یا حرکات بدن و سر تغییری در تصویر ایجاد نکند زیرا اگر حرکتی در سر انسان رخ دهد و سازوکارهای جبرانی نتوانند با ایجاد حرکات اصلاحیِ چشم، تصویر را بر روی شبکیه نگهدارند، فرد دید واضحی از شیء مورد نظر نخواهد داشت.
برای ساده تر شدن مطلب می‌توان مثالهای زیر را مطرح نمود:
اگر حرکات پرسوئیتی چشم وجود نداشتند نمی‌توانستیم تصویر کاملاً واضحی از یک شیء در حال حرکت بطور مداوم داشته باشیم.
اگر حرکات نیستاگموسی وجود نداشتند درون قطار قادر نبودیم محیط بیرون را لحظه به لحظه تماشا کنیم و تصاویر مانند یک نوار فیلم مبهم و تار از معرض دید ما رد می‌شدند. در مثال حاضر، تصویر اشیاء بیرون را با یک حرکت آرام در خلاف جهت حرکت قطار دنبال می‌کنیم و پس از آنکه شیء از حوزه دید ما خارج شد، با یک حرکت ساکادی چشم به نقطه اولیه برگردانده میشود.
در انتها بایستی گفت که دودوئک یک علامت است و یک تشخیص نیست. بررسی آن از لحاظ سبب‌شناسی و مطالعه ویژگی‌های آن باعث میشود که به تشخیص عاملی که آنرا ایجاد می‌کند برسیم و تاکید میشود:
۱- سرگیجه‌ای که حقیقی باشد بایستی نیستاگموس داشته باشد
۲- هر نیستاگموسی پاتولوژیک نیست
آزمون‌ها
آزمونی برای بررسی عملکرد دستگاه دهلیزی گوش درونی که در آن با قرار دادن الکترودهایی در اطراف چشم نیستاگموس را ثبت می‌کنند وجود دارد به نام الکترودودوئک‌نگاری electronystagmography.[۲]
آزمون دیگری نیز وجود دارد برای بررسی عملکرد دهلیز گوش درونی که در آن حرکات کاراندام‌شناختی چشم در خلال تحریک دستگاه دهلیزی با استفاده از دوربین‌های فروسرخ مشاهده و ثبت میشود، به این آزمون دودوئک‌نگاری تصویری videonystagmography گفته میشود.[۳]
دسته بندی محصولات