سرکوب اجتماعی

سرکوب اجتماعی

دسته صفحه: فروش فایل
بازدید : 37

سرکوب اجتماعی

اما بیل آگوست در اقتباس از این داستان چه کرده است؟ به نظر می‌رسد قبل از هر چیز، تمایل این فیلمساز به مرور روی اوضاع اجتماعی و انسانی مردم در زمان سلطه دیکتاتور‌ها علت رویکردش به کتاب قطار شبانه لیسبون باشد؛ کما این­که قبلا هم در خانه اشباح اوضاع شیلی تحت سلطه پینوشه یا در خداحافظ بافانا اوضاع آفریقای جنوبی زمان رژیم آپارتاید را مرور کرده بود. شاید برای همین هم هست که در اقتباس از کتاب مرسیه، بیش از هر چیز روی همین فضای سیاسی/اجتماعی حکومت فاشیستی سالازار متمرکز شده و نمودهای مبارزاتی انقلابی‌ها و یا نشانه‌های سرکوب اجتماعی مردم را توسط سیستم به عنوان نقاط عطف فیلمنامه‌اش برگزیده است. کتاب، شامل ماجرا‌ها و شخصیت‌های زیادی است که در فیلم هیچ خبری از آن‌ها نیست؛ از مراوده‌هایی که گریگوریوس با شاگردان و همکاران و دوستانش دارد تا بسیاری از اعضای خانواده و یا اطرافیان پرادو تا یادآوری تمایل‌هایی که گریگوریوس در گذشته داشته است (مثل دغدغه‌اش در سفر به اصفهان که انگیزه توجهش به زبان فارسی را شکل می‌دهد و البته در فیلم به جز تک اشاره‌ای به یک کتاب درباره زبان فارسی، هیچ ارجاع دیگری بدان داده نمی‌شود.) این ویژگی البته از مختصات فرایند اقتباس ادبی در سینما است تا ریتم مکتوب تبدیل به ریتم دراماتیک سینمایی شود، ولی عملا برخی شناسه‌های مهم شخصیتی در اثر سینمایی قربانی این روند شده است. به عنوان مثال این­که یک معلم چگونه در برخورد با کتابی به­ جامانده از پالتوی زنی که قصد خودکشی داشت، یک دفعه انگیزه‌‌ رها کردن کشور و شغل و زندگی معمولش بهش دست می‌دهد، نکته‌ای است که چندان در فیلم متقاعدکننده به نظر نمی‌رسد، به ویژه آن­که در سکانس اول فیلم، نماهایی از زندگی آرام و بی‌تنش معلم در منزلش نمایش داده می‌شود و هیجان یک­باره‌ ای که در سفر به پرتغال در چند سکانس بعد مطرح می‌شود، بی‌پشتوانه است. در حالی که در کتاب، در‌‌ همان پاراگراف‌های نخست، مواجهه گریگوریوس با زن جوان روی پل مطرح می‌شود و از همه مهم‌تر، ارجاع به برخی گرایش‌های نهفته او (مثلا‌‌ همان سفر به اصفهان) خود مهم‌ترین تمهید برای انگیزه سازی این آدم در‌‌ رها کردن‌های ناگهانی این­چنینی است که چون در فیلم خبری از گره‌ها و تعلیق‌های گذشته گریگوریوس نیست، انگیزه او از تعقیب ماجراهای پرادو هم مبهم باقی می‌ماند. حتی آگوست ‌گاه چنان در تمرکز روی ماجراهای پرادو از سایر ابعاد متن پیشی می‌گیرد که منطق فلاش ­بک را هم رعایت نمی‌کند. مثلا در یکی از نخستین عطف‌هایی که به دل­نوشته‌های پرادو در فیلم به عمل می‌آید، ناگهان از چهره گریگوریوس کات می‌شود به خلوت پرادو و معشوقه‌اش (استفانیا)؛ در حالی که هنوز گریگوریوس وارد پرتغال نشده تا با آشنایان پرادو از جمله‌‌ همان معشوقه ملاقات کند و به واسطه فلاش­بک‌های آنان، این خلوت را در ذهن خود بازسازی کند. این روند گاهی به خلط زاویه دید آدم‌ها در فلاش ­بک‌‌هایشان هم می‌انجامد. مثلا در اواسط فیلم، کشیشی در حال تعریف ماجراهای یک مراسم تدفین است و در طی آن به ملاقات استفانیا با یکی از دوستان پرادو اشاره می‌کند. تماشاگر در تعریف این صحنه، ماجرا را از نمای اورشولدر کشیش می‌بیند که منطقی است. اما وقتی در اواخر فیلم، خود استفانیا هم قرار است در فلاش­ بکش همین ماجرا را تعریف کند، باز هم اول ادامه صحنه را از‌‌ همان نمای اورشولدر کشیش تعقیب می‌کنیم که منطق فلاش ­بک استفانیا را مخدوش می‌کند.

جدا از این، آگوست در برگردان موقعیت‌های حسی و ادراکی متن کتاب هم خلاقیت خاصی از خود نشان نمی‌دهد و بسیاری از فضاهای پرایهام و پررمز و راز داستان را در قالبی تخت به تصویر می‌کشد. مثلا زمانی که زن جوانی که می‌خواست خودکشی کند و گریگوریوس جانش را نجات داده بود، از کلاس درس او خارج می‌شود، انگشت خود را به نشانه سکوت روی لب می‌گذارد. در کتاب (ص۲۲) درباره این رفتار عجیب حدس‌های مختلفی زده می‌شود: «گریگوریوس بار‌ها انگشت روی لب زن را پیش خود تصور کرد که می‌توانست معانی زیادی داشته داشته باشد: نمی‌خواهم مزاحم شوم و این راز بین ما باقی می‌ماند، اما هم چنین؛ بگذارید بروم. ادامه‌ای وجود نخواهد داشت.» در فیلم این ماجرا در‌‌ همان شکل ساده‌اش برگزار شده و از گمانه­ زنی‌های شخصیت اصلی داستان خبری نیست.

آگوست پایان داستان را هم به جای این­که طبق کتاب روی بازگشت معلم به کلاس درسش محقق کند، با مکثی عاطفی بین گروگریوس و خانم دکتری که در این سفر او را همراهی می‌کرده رقم می‌زند که در طی آن زن تلویحا از مرد می‌خواهد در پرتغال بماند. بدین ترتیب حاصل سفر معلم به این ادیسه سیاسی/عشقی/اعتقادی، نوعی تلنگر انسانی و عاطفی به موقعیتی ایستا است. شاید این نوع پایان­ بندی، از معدود امتیازهای فیلم به کتاب باشد.

لازم به ذکر است که بزودی نقد خورم را در ادامه مطلب خواهم نوشت


برچسب‌ها: فیلم قطار شبانه به لیسبون
ادامه مطلب
+ نوشته شده در  جمعه بیست و پنجم بهمن 1392ساعت 11:34  توسط دکتر حمید رضا ارشدی  |  8 نظر
پرسشنامه های طرح واره درمانی

پرسشنامه چند وجهی سرگذشت زندگی

پرسشنامه طرح واره یانگ



لینک


برچسب‌ها: پرسشنامه های طرح واره درمانی
+ نوشته شده در  جمعه بیست و پنجم بهمن 1392ساعت 1:11  توسط دکتر حمید رضا ارشدی  |  یک نظر
طرح واره درمانی دو

نمونه ای که در زیر آمده بدلیل رعایت اصول رازداری و اخلاق حرفه ای از تلفیق چند بیمار و همچنین ذهنیت نویسنده خلق شده است و ارتباط به هیچ مراجع خاصی ندارد.

آنچه به رنگ آبی آمده شرح حال بیمار است

آنچه به رنگ قرمز آمده سئوالاتی است که نویسنده از خواننده پرسیده

آنچه به رنگ سیاه آمده اقدامی است که درمانگر برای مراجع انجام داده

آنچه به رنگ سبز آمده توضیح عملی و تئوریک اقدام است

خانم س  29 ساله برای مشاوره در خصوص رابطه عاطفی اخیرش مراجعه کرده است. وی ذکر می کند که 2 سال است که درگیر این رابطه شده است و علی رغم این که اقای ج را دوست دارد مرتب مورد توهین و تحقیر از طرف او واقع می شود. بارها رابطه به چالش جدی برخورد کرده ولی او باز هم رابطه را تداوم داده. در طی این مدت متوجه اعتیاد در اقای ج شده و نیز بی تعهدی های مکرر از وی دیده،او از خانم س مکررا پول می گیرد و ذکر می کند اگز می خواهی در رابطه بمانی باید من را حمایت کنی، خانم س کلافه است چون بارها خواسته این رابطه را پایان دهد ولی موفق نشده ،او در طی جلسه بشدت گریه می کند و ذکر می کند راه چاره ای ندارد زیرا تمام تلاش خود را کرده و با مشاوران زیادی مراجعه کرده و از آنها کمک خواسته تا به او بگویند چگونه می تواند رفتار آقای ج را تغییر دهد و محبت او را به خود بیشتر کند ولی مشکل کماکان ادامه دارد،چندین بار به وی توصیه شده رابطه را تمام کند ولی او نتوانسته این کار را بکند.

او مستاصل است و این سئوال را با غم فراوانی مکررا می پرسد چکارکنم؟

براستی مشکل چیست چرا خانم س خود را در یک رابطه آسیب زننده و تحقیر کننده نگه داشته ،چرا اجازه می دهد به این ترتیب کرامت وی زیر سئوال برود . چرا نمی تواند از این رابطه بیرون بیاید؟

ساده ترین جواب این است"او عاشق شده است"

اما شاید اگر دقیق تر نگاه کنیم به تعبیر های متفاوتی برسیم. انسان همچون کتاب قطوری است که از فصل های متعددی تشکیل شده، مراجع در سیر زندگی خود در یکی از این فصول به شما مراجعه می کند که برای درک درست او باید سایر فصول کتاب زندگی وی را نیز بخوانیم و گاه باید کتاب های والدین و والدین والدین او را هم نیم نگاهی بیندازیم، مگر می شود جلد سوم ژان کریستف را در حالی درک کرد در حالی که  از دو جلد قبلی آن آگاهی نداریم.

لذا از خانم س خواستم در مورد رابطه های قبلی خود برایم بگوید. و او چنین ادامه داد که داستان همیشه همین بوده و من آدم بد شانسی هستم و هیچ کس من را بواقع دوست ندارد و همه از من سوء استفاده می کنند او قبل از اقای ج در سه رابطه جدی و چندین رابطه نه چندان طولانی بوده است. و در تمام آنها داستان همین بوده

آیا رفتار خود نادیده انگاری خانم س هم بدلیل عشق به آن افراد بوده؟

لازم دانستم که از وی بپرسم  و او ادامه داد که همه آنها از ابتدا همین گونه بودند و دوستانم به من گوشزد می کردند که انتخاب هایت درست نیست بگونه ای که بدلیل بی توجهی به نظرات شان من را طرد کردند.

دومین ارتباط خانم س که منجر به ازدواج شده بود کاملا با استاندارد های خانواده متعارض بوده به همین دلیل در آن هنگام هم توسط خانواده طرد شده است.

داستان زندگی خانم س من را به یاد این شعر انداخت" سرگرم به خود زخم زدن در همه عمرم    هر لحظه جز این دست مرا مشغله ای نیست"

اما به نظرم رسید که باید فصول اول کتاب زندگی وی را نیز بخوانم،یعنی زمانی که کودکی بیش نبوده، فکر می کنید با چه چیز مواجه خواهیم شد؟

وی فرزند یک مادر پرخاشگر بوده که مدتها تحت درمان روانپزشکی بوده است،در 4 سالگی پدر و مادر از هم جدا شدند و مادر بلافاصله ازدواج کرده است،خاطره چندان روشنی در قبل ازجدایی مادرش ندارد ولی تنها بیاد دارد که همیشه از مادرش هراس داشته و نمی توانسته به او از نظر عاطفی نزدیک شود. پدر نیز که تنها تامین کننده نیازهای مالی وی بوده دائم از او ایراد می گرفته. او که احتمالا مبتلا به اختلال بیش فعالی و فقدان تمرکز بوده بکرات توسط پدر و نامادریش تنبیه میشده و این الگو باعث شده که در مدرسه نیز توجه چندانی ازمعلمین و هم کلاسیانش دریافت نکند. بطوری که دائم خود را تنها می دیده. در سالهای نوجوانی بکرات به سمت جنس مخلف جلب میشده و برای جلب توجه به خواسته های انها تن می داده است. ارتباط اولش در 17 سالگی با یک مرد 38 ساله متاهل که معلم خانگی وی بوده صورت گرفته که 2 سال طول کشیده،وی بارها توسط وی تحقیر میشده تا این که مادر خوانده اش متوجه این رابطه شده و توسط والدینش مقصر اصلی شناخته شده و پس از آن بسرعت و علی رغم میل خانواده با یکی از خویشاوندانش ازدواج کرده.

اکنون باز هم فکر میکنید داستان خانم س تنها به یک عشق عمیق مرتبط است و آیا مولفه های احترام،مسئولیت و همدلی در این رابطه ها جریان داشته است.یا داستان در یک الگوی تکرار شونده قدیمی در وی است؟

به نظرم رسید که حس عمیق و پایداری از پوچی و معنا باختگی توام با تنهایی و محرومیت دامن گیر وی شده است.والدین نامهربان و سرد،این احساس را در کودک که توسط افراد مهم زندگیش دوست داشته نشده و ارزشمند شناخته نمی شود را تقویت کرده اند،والدینی که دنیای کودک را نشناخته و به او آن گونه که او نیاز دارد توجه نمی کردند.

در طی صحبت با وی بکرات این جملات را تکرار می کرد که نمیدانم چرا من را به دنیا آوردن و نباید من را بزرگ می کردند.

شک من به وجود طرح واره محرومیت هیجانی در وی بود که از کودکی شکل گرفته بود و در زندگیش با انجام الگو های حودتخریب گر تداوم می یافت.

ممکن است این سئوال را مطرح کنید که منظورم از طرح واره چیست؟ و طرح واره محرومیت هیجانی چه معنایی دارد؟  و چگونه طرح واره ها تداوم می یابند؟حتی ممکن است سئوالات دیگری نیز بپرسید،مثلا این که آیا سرشت بیش فعال خانم س در بروز و تداوم مشکلاتش چقدر نقش داشته؟ و آیا اساسا باید در فرآیند درمان به این سرشت هم توجه کرد؟ آیا افراد دموی،بلغمی،سودایی یا صفرایی الگوهای متفاوتی را در زندگی دنبال می کنند؟ و نهایتا این که ایا همه افراد در مقابل طرح واره همیشه یک گونه واکنش نشان می دهند یا الگوی واکنش آنها متفاوت است؟

مفهوم طرح واره از روان شناسی شناختی ریشه گرفته است و می توان آن را این گونه تعریف کرد

"باورهای عمیق و تزلزل ناپذیری که در دوران کودکی در مورد خود،دیگران و جهان اطراف در ذهن ما شکل می گیرد"

این طرح واره ها نقش عمیقی در شکل گیری احساس ما نسبت به خودمان دارد،رها کردن این طرح واره مستلزم چشم پوشی از امنیتی است که در سایه طرح واره بدست می آوریم!!بله این باورها علی رغم آسیبی که به ما می زنند به ما احساس اطمینان و پیش بینی پذیری می دهد به همین دلیل بسختی حاظریم آن ها را رها کنیم و در سیطره زندگی مان 1- چه  در سبک های مقابله ای مان با مسائل زندگی،2-چه در انتخاب همسر،3-چه در انتخاب شغل ،4-چه در تحریف های که در درک واقعیت داریم و 5-چه در استدلال هایی که برای این تحریف ها و نحوه برخوردمان با مسائل زندگی مان داریم خود را نشان داده ،تکرار شده و تقویت می شود.

1-بله ممکن است که ما همیشه برای حل مسائل زندگی هان به بدلیل وجود طرح واره محرومیت هیجانی یا خود را لایق حمایت،همدلی و محبت نمی دانیم و یا از شرایطی که شاید در آنها حمایت هیجانی بدست بیاید فرار می کنیم و یا توقع بیش از حد برای کسب حمایت هیجانی داریم به بیانی یا "تسلیم" می شویم و طرح واره را می پذیریم و خود را در روابط تحقیر کننده یا آسیب زننده می بریم،یا از هر گونه رابطه صمیمی "فرار" می کنیم و یا "توقع بیش از حد" داریم که دیگران ما را حمایت کنند به بیانی خود را لایق بیشترین حمایت ها می دانیم.اینها سه سبک مقابله ما هستند که در بستر طرح واره خود را نشان می دهند.

2- این مسئله در انتخاب همسر بسیار مهم است و تاثیر پایداری در زندگی هیجانی ما می گذارد مثلا اگر در طرح واره محرومیت هیجانی از سبک تسلیم تبعیت کنیم احتمال دارد فردی را انتخاب کنبم که به حرف های ما گوش نمی دهد،دائم حرف می زند و اجازه حرف به ما نمی دهد،برای تماس بدنی احساسی با ما راحت نیست و بیشتر به سکس فکر می کند،پر مشغله است و وقت کمی برای ما می گذارد،نجوش، بی مهر و درون گراست،شما بیشتر از او مایل به برقراری رابطه صمیمانه هستید، وقتی به او سخت نیاز دارید در کنار شما نیست،کمتر در کنار شماست اما ذهن شما مشغول اوست،احساسات شما را درک نمی کند و بیشتر شما نیازهای او را برآورده می کنید تا او نیازهای شما را .... و باز هم شما او را دوست دارید!!

اکنون می توانید بیاندیشید که چنانچه فرد درگیر طرح واره محرومیت هیجانی از سبک مقابله ای "فرار" یا"توقع بیش از حد" در زندگیش تبعیت کند،به چه افرادی علاقمند می شود؟

بله احتمالا درست حدس زدید اگر از سبک مقابله ای "فرار" استفاده کند که نام دیگر آن "گریز" است،سعی می کند از روابط عمیق دوری کند،او رابطه را یا شروع نمی کند و یا به محض عمیق شدن رابطه آن را خراب می کند(آیا تا کنون با این گونه افراد برخورد داشتید؟). و در صورتی که از سبک مقابله ای "افراط یا توقع بیش از حد" استفاده کند انتظار دارد که همسرش به او توجه بیش از حد نشان دهد،فردی را انتخاب می کند که به حرف هایش گوش دهد در حالی که  او دائم حرف می زند و اجازه حرف به همسرش رانمی دهد،توجهی به تماس بدنی احساسی با همسرش نداشته و او راپس می زند، مدام مشغله های زنانه است و وقت کمی برای همسرش می گذارد،نجوش، بی مهر و درون گراست، و انتظار دارد که بیشتر از او همسرش تمایل به برقراری رابطه صمیمانه نشان دهد، توجهی به نیازهای همسرش ندارد و وقتی همسرش نیاز دارد در کنارش نیست.

حال که مفهوم طرح واره را دانستیم و سبک های مواجهه با طرح واره را برشمردیم و بطور خاص در رابطه با طرح واره محرومیت هیجانی آن را توضیح دادیم،شاید وقت آن رسیده که این طرح واره را توضیح دهم.

شاید بهتر باشد که این گونه شروع کنم که چنانچه در دام این طرح واره اسیر بشویم به سختی باور دارید که نیاز شما به دوست داشته شدن به هیچ  وجه از سوی دیگران برآورده نمی شود،احساس می کنید هیچ کس به شما توجه نمی کند،درکتان نمی کند و به شما اهمیت نمی دهد.خود را لایق رابطه با افراد بی عاطفه ،انعطاف ناپذیر وخشن می دانید(تسلیم) یا خودتان این گونه هستید(واکنش افراطی) و یا از رابطه و عمق گرفتن آن گریزانید(گریز).همین مسئله به نارضایتی شما از رابطه دامن می زند و دائم بدلیل احساس گول خوردن بین دو احساس تنهایی و عصبانیت سرگردان هستید،عصبانیت شما از دیگران باعث دوری بیشتر دیگران از شما شده و همین امر شما را تنها تر می کند.این افراد احساس عمیق پوچی،معنی باختگی و بی تفاوتی هیجانی داشته،عشق را نمی دانند و آن را تجربه نمی کنند.

بطوری کلی فرد تمایل به تداوم طرح واره دارد،بقول فروید ما تمایل داریم که درد ها و رنج های کودکی مان را زنده نگه داریم که به آن " اجبار به تکرار" می گفت. یکی از بینش های عمیقی که مراجع در فرآیند روان کاوی بدست می آورد آگاهی نسبت به این عملکرد نا خودآگاه روانی خود است. بطور مثال فرزند یک فرد میگسار  چنانچه طرح واره محرومیت هیجانی در او شکل گرفته باشد و او تسلیم طرج واره شده باشد ،با کسی ازدواج می کند که میگسار است!!یا چنانچه با بدرفتاری والدین در کودکی مواجه بوده با فردی بددهن ،گستاخ یا پرخاشگر ازدواج می کند. اما چنانچه وی از الگوی واکنش افراطی در مقابل طرح واره استفاده کند خودش در رفتار با همسرش تبدیل به یک آدم بد رفتار خواهد شد!!گرچه این پدیده گیج کننده است اما بکررات در محیط درمان در مراجعان دیده می شود که بطور کاملا نا هشیار هیزم به دامن آتش طرح واره می اندازند.

ایا این مسئله در مورد خانم س وجود نداشت؟

به بیانی فرد از طریق یک سری احساسات،تفکرات،رفتارهای فردی و ارتباطات بین فردی به نداوم طرح واره کمک کرده و به طرح واره خون می رساند،شاید یکی از اقدامات مداخله ای درمانی شناسایی این الگو ها و تغییر آنهاست تا با خون رسانی کمتر به طرح وارد بتدریج طرح واره تضعیف شود. این روش را در مورد رفتار تحت عنوان "الگوشکنی رفتاری "نام می برند. مثلا خانم س دائم به انجام رفتارهایی اقدام می کند که طرح واره محرومیت هیچانی را تقویت می کند،او برای دانستن راه حل های برای بهبود روابط آقای ج با خودش به فضای درمان آمده است،در حالی که باید بدنیال راه حل ها و انتخاب هایی باشد که بتواند حرمت و کرامت خود را در رابطه بدست آورد ولو این که رابطه از طرف آقای ج قطع شود. این الگوی تداوم بخش تنها رفتاری نیستند بلکه بین فردی ،احساسی و شناختی هم می باشند. منظور از بین فردی نوع انتخاب های خانم س است ،او در الگوی روابط بین فردی اش بتدریج دوستان و خانواده اش را از دست داده و بجای آن افرادی را انتخاب کرده که دائم به تحقیر و تخریب وی دامن می زنند. او نتوانسته انتخاب های بهتری در روابط بین فردی داشته باتشد و همین به تداوم طرح واره کمک کرده،شاید یکی از راه حل ها کمک به او برای انتخاب روابط منطقی تر باشد که الگوی طرح واره را تداوم و تقویت نکنند. در بعد احساسی او هیجانات منفی منتج از رفتار طرح واره ای را در درونش پنهان می کند و آنها را به سطح آگاهی اش نمی آورد مثلا احسا س حرمان،شرم،نقص ،تحقیر،توهین،خشم و غمی که در رابطه با اقای ج است در درونش سرکوب می شود،شاید یک از راه حل ها کمک به قفل گشایی این احساسات و عیان شدن و برون ریزی این احساسات است تا وی به عمق تخریب این احساسات آگاهی بیشتری  داشته باشد،این گونه افرا د ذکر می کنند باز هم او را دوست دارم،شاید اگر این موضوع را در مورد فرد دیگری ببینند با خود می گویند چرا او علی رغم این همه احساس بد در رابطه مانده است(تحلیل هوشیار)اما خود در همان نوع رابطه گیر هستند و از عمق احساسات خود تخریب گر شان آگاهی ندارند(سرکوب احساسی نا هوشیار). در بعد شناختی یا همان تحلیل های ذهنی مدام درگیر تحریف های شناختی هستند. آنها توجه انتخابی به جنبه های مثبت رابطه دارند و جنبه های منفی رابطه را نمی بینند. این نوع تحریف ذهنی را فیلتر ذهنی و بی توجهی به امور منفی گویند،گویا تمایل ناهوشیاری تنها برای دیدن این جنبه های مثبت اندک دارند.

در اینجا زمان آن رسیده بود که فرضیه خودم در رابطه با وجود طرح واره محرومیت هیجانی را در مورد وی به بوته آزمایش بگذارم،یکی از راه حل ها این است که پرسشناه هایی متناسب با این موضوع را در اختیار وی قرار دهم.پرسشنامه های زیادی در این خصوص وجود دارد مثل پرسشنامه 90 سئواله طرح واره یانگ گه به بررسی 18 طرح واره اساسی می پردازد و برای هر طرح واره 5 سئوال وجود دارد،که مثلا سئوالات 1، 19،37،55 و 73 طرح واره محرمیت هیجانی را می سنجند و چنانچه نمرات بالایی در آن بدست آورند مطرح کننده طرح واره است،البته انواه 75 سئواله 205  و 232 سئواله آن نیز وجود دارد. در زیر لینک پرسشنامه 90 سئواله وجود دارد و نجوه نمره دهی آن هم گذاشته شده

برای دریافت پرسشنامه 90 سئواله طرح واره یانگ اینجا را کلیک کنید

برای دریافت نحوه نمره دهی پرسشنامه 90 سئواله طرح واره یانگ اینجا را کلیک کنید( مواردی که پاسخ تقریبا درست یا کاملا درست را زده اید مد نظر قرار دهید)

یا این که پرسشنامه ای مخصوص شناسایی طرح واره محرومیت هیجانی در اختیار بگذارم. در زیر نمونه آن را گذاشته ام

برای دریافت پرسشنامه طرج واره محرومیت هیجانی یانگ اینجا را کلیک کنید(فایل ورد)

برای دریافت پرسشنامه طرح واره محرومیت هیجانی یانگ اینجا را کلیک کنید(فایل پی دی اف)

نتیجه پرسشنامه آخر این بود که خانم س نمره بالایی در این طرح واره (محرومیت هیجانی) بدست آورد، پس بی شک این طرح واره در وی با قدرت شدیدی وجود دارد و تاثیر عمیقی روی زندگی وی دارد. البته در تخلیل پرسشنامه 90 سئواله طرح واره های دیگری نیز در وی مشخص شد. طرح واره های چون رها شدگی،بی اعتمادی /بدرفتاری،اطاعت،ایثار و نقص و شرم .

با توجه به شرح حال خانم س آیا می توانید به ریشه های شکل گیری این طرح واره ها بیاندییشید؟

ریشه های شکل گیری این طرح واره را در ماهیت آن باید جست، محرومیت هیجانی به محرومیت از محیت،محرومیت از همدلی و محرومیت از حمایت دانست. منظور از محبت در آغوش گرفته شدن،بوسیده شدن،مهر ورزیدن،نوازش شدن و توجه کردن است،منظور از همدلی درک متقابل،گوش فرا دادن و تلاش برای فهمیده شدن است و منظور از حمایت پشتیبانی کردن،راهتمایی کردن و جهت دادن است. ممکن است والد یا والدینی به یکی و یا بیشتر ازیکی از اینها توجه نداشته باشند و زمینه محرومیت در فرزند را ایجاد کنند که باعث بروز طرح واره شود. معمولا طرح واره محرومیت هیجانی با طرح واره ایثار همراهی دارد که تلاشی است از سوی فرد برای بدست آوردن محبت،حمایت و یا همدلی.

کاملا مشهود است که نیاز های اولیه هیجانی خانم س به امنیت،حمایت،پذیرش و محبت و همدلی توسط والدین او برآورده نشده است،مادر بیمار و پرخاشگر که همیشه حس هراس را در فرزند ایجاد می کرده الگوی طرح واره ای بد رفتاری / بی اعتمادی را در وی ایجاد نموده است، جدایی مادر از پدر در 4 سالگی او نیز به طرح واره بی ثباتی / رها شدگی مربوط است، از آنجایی که وی کودکی بیش فعال بوده و مرتب مورد ایراد گیری از والدین و معلمین و همکلاسیان قرار می گرفته طرح واره نقص و شرم در وی شکل گرفته و به طور جبرانی با پذیرش طرح واره اطاعت بدنبال پرکردن خلا عاطفی خود بوده که به اطاعت وی از همراهان زندگیش مربوط است. ولی از همه مهم تر وجود طرح واره محرومیت هیجانی در وی است که به  محروم بودن وی از محبت،حمایت وهمدلی توسط والدین مرتبط است. وی در سیر زندگیش نیز بکرات با الگوهای احساسی،شناختی،رفتاری و بین فردی آن را تقویت می کرده است.

اکنون باید به او در مورد آنچه در درونش روی داده واردصحبت می شدم،این مرحله بسیار مهم است چرا که تا وی به این الگو ها و تکرار آنها در متن زندگیش باور نداشته باشد هرگز نمی تواند از آنها رها شود. جنبه مثبت طرح واره درمانی الگوی عینی آن است به گونه ای که مراجعه به طور فعالانه در سیر درمان درگیر است،سئوالات پرسشنامه ها نیز به روشن شدن داستان در وی کمک می کند،حتی می توان به وی پرسشنامه فرزند پذیری یانگ را داد تا به ویژگی های والدین رسید تا بدین ترتیب بهتر بتوان روند شکل گیری طرح واره را فهمید یا پرسشنامه های تکمیلی در خصوص سایر طرح واره ها را در اختیار وی قرار داد.

برای دریافت فایل ورد پرسشنامه فرزند پروری یانگ اینجا را کلیک کنید

برای دریافت فایل پی دی اف پرسشنامه فرزند پروری یانگ اینجا را کلیک کنید

این پرسشنامه یکی از ابزارهای مهم ارزیابی ریشه های تحولی شکل گیری طرح واره است که در آن رفتارهای پدر و مادرشان را بطور جداگانه ارزیابی می کنند. چنانچه در زندگی فرد معادل های پدر و مادر مثل ناپدری یا نامادری یا پدر بزرگ و مادر بزرگ وجود داشته باشند ستونی هم برای آنها باز خواهد شد.فرض این است که نمرات 5 یا 6  در هر سئوال بیانگر خط برش بوده و ارزش بالینی دارد(بجز سئوالات 1 تا 5 که نمرات بر عکس است یعنی نمره 6 معادل 1 است). ضروری است که درمانگر بحث و تبادل نظر در مورد هر یک از سئوالات را با درمانجو داشته باشد تا به یک سیمای دقیق در مورد ریشه های شکل گیری طرح واره برسد.

بررسی این پرسشنامه نشان دهنده ریشه های شکل گیری طرح واره در وی بود که نقش مادر،مادر خوانده و پدر را نشان می داد. بحث و تبادل نظر در مورد سئوالات به تبیین دقیق تر موضوع کمک کرد. اکنون خانم س بدرستی باور به نوع طرح واره ها و ریشه های شکل گری آن دارد. برای تبیین بهتر از وی خواستم پرسشنامه های زیر را نیز پر کند تا به شناخت دقیق تری در رابطه با خودش برسد.

1- پرسشنامه طرح واره رها شدگی یانگ(فایل ورد)
2- پرسشنامه طرح واره رها شدگی یانگ(فایل پی دی اف)

3- پرسشنامه طرح واره بی اعتمادی/بدرقتاری یانگ(فایل ورد)

4-پرسشنامه طرح واره بی اعتمادی/بدرفتاری یانگ(فایل پی دی اف)

5- پرسشنامه طرح واره نقص /شرم یانگ (فایل ورد)

6- پرسشنامه طرح واره نقص/شرم یانگ (فایل پی دی اف)

7- پرسشنامه طرح واره اطاعت یانگ(فایل ورد)

8-پرسشنامه طرح واره اطاعت(فایل پی دی اف)

اکنون زمان آن رسیده بود که فرایند درمان را شروع کنم،گرچه در روانکاری فرایند درمان با آگاهی های روانی بدنبال خود کاوی شروع می شود که این امر برای خانم س شروع شده بود. اکنون باید این آگاهی را با عمل آمیحته می کرد و نیازمند هدایت بود. اکنون او تشنه تغییر بودفدیگر می دانست که مشکل او با یادگیری روش هایی برای جلب توجه اقای ج حل نمی شود بلکه تغییرات عمیقی باید در وی صورت گیرد و به خوبی می دانست که در ذهن ناهوشیارش مقابل این تغییرات مقاومت نشان خواهد داد و باز او را در تله های قبلی خواهد انداخت.

برای او روشن کردم که هر یک از تله های طرح واره ای اش درمان متفاوت و گاه مشترکی را می طلبد به دلیل اهمیت طرح واره محرومیت هیجانی آن را هدف درمان قرار دادم. البته سایر طرح واره ها شامل بی ثباتی/رهاشدگی ،بی اعتمادی/بد رفتاری،شرم و نقص نیز مثل محرومیت هیجانی به براورده نشدن نیاز به امنیت،تائید،پذیرش و همدلی مرتبط است،این موضوع را در پست دیگری تحت نام طرح واره درمانی چیست مطرح کرده ام. برای مطالعه این پست اینجا را کلیک کنید

در حقیقت همان طور که گفتم یکی از اهداف درمان آگاهی مراجع به نیاز به دلبستگی امن است،چون الگوی محرومیت بقدری در زندگی مراجع تکرار شده که غالبا او آگاهی به این نیاز در خودش نداشته وشاید خود را سزاوار محبت،همدلی و حمایت نداند. همچنین هدایت بیمار برای برقراری روابطی است که این نیاز وی را برآورده کند و اجتناب از انتخاب افرادی که بی محبتی را در متن رابطه شان به او ابراز میکنند و بدین گونه به حیات طرح واره کمک می کنند و نیز ابراز این نیاز به افرادی است که با انها اکنون در رابطه است.همچنین چنانچه وی از الگوی اجتناب استفاده می کند آگاهی وی از سبک اجتناب(گریز) در رابطه با این نیاز و هدایتش برای کنار گذاشتن نمود های این سبک است. در خصوص سبک واکنش افراطی نیز آگاهی مراجع از ریشه این رفتار های جبرانی و جلوگیری از تداوم آن و تلاش برای ایجاد یک رابطه توام با دلبستگی امن با دیگران است.

محور اصلی درمان در حوزه طرح واره های مربوط به طرد و بریدگی مانند طرح واره محرومیت هیجانی،رهاشدگی/بی اعتمادی،بی ثباتی /بدرفتاری و نقص و شرم روی رابطه مراجع و درمانگر است،تنها در صورت برقراری یک رابطه ایمن،توام با احترام و مسئولیت ،بدون قضاوت و در بستر حمایت،همدلی و محیت است که مراجع به درمانگر اجازه می دهد در فضای ذهنی عاطفی اش وارد شود ،او را هدایت کند و خود را به او بسپارد،این رابطه شروعی است برای برقراری چنین روابطی با سایر افراد مهم زندگی در خارج از محیط درمانی و اساسی است برای آنچه که الکساندر آن را تجربه هیجانی اصلاحی می نامید. به بیانی درمانگر با استفاده از تکنیک باز والدینی حد و مز دار(رعایت این بخش حد و مرز آن بسیار مهم است) در فضایی گرم و سرشار از همدلی به ترمیم زخم های هیجانی بیمار کمک می کند و بتدریج این نیاز مراجع در فضای درمان ارضاء می شود و این رابطه الگویی می شود برای سایر روابط وی. سپس درمانگر و مراجع به بررسی روابط بیمار با سایر افراد مهم زندگی می پردازند و به تغییر سبک رفتاری بیمار و انتخاب افراد مناسب تر برای برآورده شدن این نیاز مشغول می شوند. در این مرحله چنانچه مراجع در فضای درمان طعم یک رابطه سالم و برآورده کننده نیازهای هیجانیش را چشیده باشد به دنبال تداوم همان الگو در بیرون فضای درمان خواهد بود،درمان گر باید دقت داشته باشد که قدرت طرح واره عمدتا سعی دارد هم رابطه بین درمانجو و درمانگر و هم سایر روابط درمانجو را به سمت تداوم الگوهای قبلی و حیات طرح واره ای ببرد،همچنین عدم رعایت حرفه ای گری در روابط درمان گر و درمانجو می تواند بشدت در تقویت طرح واره کمک کند. مهم است که درمانجو محدو دیت های درمانگر در رابطه درمانی را بپذیرد و آنها را نشانه ای از محرومیت تلقی نکند.همچنین چنانچه بیمار از سبک مقابله ای اجتناب(گریز) یا واکنش افراطی استفاده کند نیاز است درمانگر تلاش بیشتر و صبر و تحمل بیشتری داشته باشد. در واکنش افراطی مراجع توقعات افراطی از درمانگر دارد و گاه بابت عدم برآورده شدن آنها درمانگر را در معرض هیجان خشم،رنجش و تحقیر قرار می دهد مهم این است که درمانگر ریشه های رفتاری مراجع را درک کند و در فضای بازوالدینی حد و مرز دار و توام با حمایت،احترام،مسئولیت و همدلی این ریشه ها را بامراجع مطرح کند" احساس می کنم که بشدت از من عصبانی هستید و رنجش را در متن صحبت هایتان احساس می کنم، نوع برخورد شما در من احساس تحقیر شدگی را ایجاد می کند ... ولی من فکر می کنم ریشه آن در سبک واکنش افراطی شما در قبال طرح واره است.. شما بطور افراطی انتظار برآورده شدن نیازهای عاطفی تان را دارید،در حالی که به نیاز های من به احترام و همدلی اهمیت نمی دهید... ممکن است این الکو در سایر روابطتان با افراد نزدیک تان هم وجود داشته باشد.... اجازه بدهید روی آن روابط هم صحبت کنیم..... و جایی دیگر می توانیم این گونه بگوئیم.. آیا این نوع سبک افراطی در قبال طرح واره محرومیت هیجانی شما را به یاد خاطراتی در کودکی تان نمی اندازد؟

اما درست است که درمان با نوع رابطه درمانی و تحلیل رابطه (ترانسورنس نوروزیس) و نقش بازوالدینی حد و مرز دار (بروز تجربه اصلاحی هیجانی) شروع می شود اما تکنیک های تجربی(تصویر سازی ذهنی)،شناختی(فراشناختی) و رفتاری(الگو شکنی رفتاری)  درمان را دنبال خواهد کرد.

در تکنیک های تجربی که در این طرح واره از اهمیت برخوردار است ابندا مراجع با کمک درمانگر با استفاده از پرسشنامه فرزند پروری یانگ به بررسی ریشه های تحولی شکل گیری طرح واره پرداخته و سپس در مورد تک تک سئوالات مرتبط به بحث و تبادل نظر می پردازند. مهم این است که مراجع در فرآیند درمان ریشه های شکل گیری این طرح واره را در درونش پیدا کند. گرچه که گاه آن را به فرآموشی(انکار) سپرده است. بسیاری از بیماران به فقدان های خود آگاه نیستند و حتی نمی دانند و گاه به سختی قبول می کنند(بخصوص در سبک گریز و واکنش افراطی) که ریشه های مشکل تنها در کودکی شان است. در تکنیک های تجربی از طریق تصویر سازی ذهنی(معادل روش های هیپنوتیزمی و تداعی آزاد در الگو های سنتی تر روانکاوی) به بخشی از درونش که آن را می توان کودک تنها یا کودک آسیب دیده نامید ارتباط برقرار می کند و خاطرات،رخداد ها،شناخت واره ها،احساسات و نیاز ها یش را بیاد می آورد. او دردها،آزردگی ها و نیاز های برآورده نشده خود را بیاد خواهند آورد و در طی این اقدام درمانگر به عنوان بزرگ سال سالم وارد تصویر سازی می شود و کودک تنها و آسیب دیده را تسلی می دهد و ارام می کند در مراحل اولیه تنها به تخلیه هیجانی و ترمیم عاطفی در وی توجه می شود،اما بتدریج بازسازی شناختی رخداد نیز توسط درمانگر صورت می گیرد(بخصوص در مواردی که تحلیل بیمار در نفش کودک تنها با شناخت های بالغ هم خوان نباشد،بتدریج او شناخت های پخته تری از رفتار والدین خود را خود گویی می کند. سپس مراجعه تشویق می شود که همین اقدام را بعنوان تکلیف خانگی دنبال کند و به کمک فهرستی که با کمک درمانگرش از آسیب های کودکی خود فراهم کرده به بازسازی هیجانی و شناختی آنها می پردازد،نهایتا او نامه ای به والدین خود (یا سایر افراد مهم تاثیر گذار در شکل گیری طرح واره) می نویسد که هرگز بدست آنها نخواهد رسید و در آن به بیان دردها و رنج هایش خواهد پرداخت و این که در آن لحظات چه احساساتی داشته،چه می اندیشیده و انتظار داشته والدینش چگونه رفتار کنند.

همچنین لازم است که با استفاده از تکنیک های رفتاری به مراجع کمک کنیم که دوستان و همسری انتخاب کند که با محبت و دلسوز باشند،از اطرافیان نزدیک شان بخواهند که به نیازهای عاطفی شان توجه کنند،چنانچه آنها به نیاز های عاطفی اطرافیانشان توجهی ندارند(واکنش افراطی) الگوی رفتاری متفاوتی را تجربه کنند و اجازه دهند دیگران نیز از حمایت های آنها بهرمند شوند،در مقابل محرومیت های هیجانی کوچک صبور باشند و واکنش های افراطی بروز ندهند. چنانجه  به دیگران اجازه ابراز محبت و حمایت عاطفی نمی دهند یا از رفتارهای اجتنابی استفاده می کنند(گریز) اجازه دهند دیگران به آنها محبت کنند و از این محبت پرهیز نکنند. پیگیری تکنیک های رفتاری طولانی ترین و حساس ترین بخش درمان طرح واره درمانی است و در صورت عدم استفاده از این روش احتمال عود و حیات طرح واره زیاد است. مهم ترین تکنیک رفتاری الگو شکنی رفتاری است. همیشه باید قبل از استفاده از تکنیک های رفتاری مراحل درمان تجربی و شناختی را برای بیمار انجام داده باشیم،چون در غیر این صورت جنبه های سالم شخصیتی بیمار تقویت نشده که با الگو های طرح واره خواست بجنگد. در الگو شکنی رفتاری هر جا که لازم باشد ،می توان از همراهی و تلقیق تکنیک های شناختی و تجربی بهره جست.همچنین درمانگر بنا به ضرورت از تکنیک های رفتار درمانی کلاسیک مانند آموزش تن آرامی،مواجعه سازی تدریجی،غرقه سازی،حساسیت زدایی تدریجی،آموزش ال

برچسب ها :سرکوب اجتماعی , سرکوب اجتماعی